Polska na czele ochrony grzybów – przykładowe gatunki, cele i zasady działania

Polska jest światowym liderem w ochronie gatunkowej grzybów, zarówno pod względem siedlisk, jak i samych gatunków. Faktycznie, Polska jako pierwszy kraj na świecie zdecydowała o wprowadzeniu ochrony prawnej dla wyselekcjonowanych grzybów jadalnych i leczniczych. Przy tej okazji nie zapominano również o tych gatunkach, które pomimo swojej niejadalności dla człowieka, mają nieocenioną wartość naukową. W latach 80-tych XX wieku, największym zagrożeniem dla tych grzybów była rabunkowa eksploatacja oraz dewastacja grzybni przez wandali. Dziś obowiązuje już czwarte Rozporządzenie, które obejmuje listę 117 gatunków prawnie chronionych. Selekcja bywała skomplikowana, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż wymarcie grozi jednej czwartej grzybów występujących na naszym terenie. Mówimy tu o około tysiącu różnych gatunków!

Cele ochrony gatunkowej grzybów w Polsce są analogiczne do celów ochrony roślin i zwierząt. Głównym założeniem jest zapewnienie przetrwania jak największej liczby populacji, a co za tym idzie, ocalenie ich naturalnych siedlisk. Grzyby są nierozerwalnie związane z wieloma innymi organizmami, tworząc symbiozę z roślinami naczyniowymi, zwierzętami czy innymi grzybami. Stanowią one kluczowy element większości ekosystemów lądowych, co czyni je jednocześnie niesamowicie wrażliwymi na wszelkie zmiany w naturalnym otoczeniu (Wojewoda 1969, Gumińska i Wojewoda 1985, Wojewoda i Ławrynowicz 2006, Wrzosek i Snowarski 2006). Najbardziej widoczne jest to na przykładzie pasożytów – atakujących drzewa, takie jak niektóre żagwie i blyskoporek podkorowy, lub innych grzybów, jak podgrzybek tęgoskórowy rozwijający się na owocnikach tęgoskórów (Szczepkowski i Byk 2010, Szczepkowski i in. 2013).