W ostatnich dniach listopada ubiegłego roku, Organizacje zdrowotne o zasięgu globalnym i europejskim, czyli odpowiednio Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Europejska Agencja ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, oficjalnie uznały wariant Omikron za element zasługujący na szczególne zainteresowanie ze względu na jego potencjalne zagrożenie. Wariant ten po raz pierwszy został wykryty na terenie Afryki 11 listopada 2021 roku dokładnie w Botswanie, a już trzy dni później, 14 listopada, stwierdzono jego obecność również w RPA. Powstają jednak pytania: jakie cechy definiują nowy wariant koronawirusa i czy dostępne szczepionki będą efektywne w walce z Omikronem?
Intrygujące są wyniki badań genetycznych przeprowadzonych na Omikronie, zwłaszcza te mające na celu sekwencjonowanie jego genomu. Omikron różni się od innych znanych odmian SARS-CoV-2 przede wszystkim większą liczbą mutacji, które skupiają się głównie na tzw. białku kolca – białku S. Jest to glikoproteina, czyli struktura białkowa związana z cukrami, która ma kluczowe znaczenie dla procesu zakażenia – umożliwia wirusowi wiązanie się z receptorami na powierzchni komórek gospodarza i wnikanie do ich wnętrza.
Szczegółowe analizy pokazują, że Omikron zawiera aż 50 nowych mutacji, z których 32 lokalizuje się na białku kolca. Co ciekawe, 10 z tych mutacji znajduje się bezpośrednio w obszarze białka odpowiedzialnym za rozpoznawanie receptorów komórek gospodarza. Mutacje te mogą wpływać na wzrost zakaźności tego wariantu, a także jego zdolność do unikania przeciwciał i komórek immunologicznych obecnych u osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 lub ozdrowieńców.
W kontekście tych wszystkich informacji warto jednak przypomnieć sobie, co to jest „nowy wariant” wirusa. Mówiąc najprościej, jest to odmiana wirusa o innej sekwencji genetycznej, co wynika z obecności nowych mutacji w materiale genetycznym wirusa. Nowy wariant nie musi być równoznaczny z nowym szczepem – o nowym szczepie mówimy tylko wtedy, gdy nowy wariant charakteryzuje się innymi właściwościami, takimi jak zakaźność czy śmiertelność, w porównaniu do wcześniejszych szczepów. Nie każda mutacja genetyczna prowadzi do zmiany właściwości biologicznych wirusa.